Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος δὲν περιορίζει τὸ ἐνδιαφέρον του μόνον διὰ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ῥώμης. Λίαν συντόμως πληροφορεῖται διὰ τὴν πενιχρὰν οἰκονομικὴν κατάστασιν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀφρικῆς. Ἀπὸ τὸν Δεκέμβριον τοῦ 312 μ.Χ. ἕως τὸν Ἰανουάριον τοῦ 313 μ.Χ. στέλνει τρεῖς ἐπιστολάς. Ἡ πρώτη ἔχει ὡς ἀποδέκτην τὸν Ἐπίσκοπον τῆς Καρθαγένης Καικιλιανὸν καὶ αἱ ἄλλαι δύο τὸν ἀνθύπατον (Proconsul) τῆς Ἀφρικῆς Ἀνυλῖνον.
Εἰς τὴν ἐπιστολήν του πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον Καρθαγένης Καικιλιανὸν γράφει μεταξὺ ἄλλων:
« Ἐπειδὴ ἐθεώρησα καλὸν δι᾿ ἁπάσας τὰς ἐπαρχίας τῆς Ἀφρικῆς, Νουμιδίας καὶ Μαυριτανίας, νὰ χορηγηθῇ κάποιο οἰκονομικὸν βοήθημα εἰς ὁρισμένους λειτουργοὺς τῆς ἁγιωτάτης καθολικῆς θρησκείας, ἔδωσα ἐπιστολὰς εἰς τὸν Οὖρσον, τὸν περίφημον οἰκονομικὸν ἐλεγκτὴν τῆς Ἀφρικῆς (ἐπρόκειτο περὶ τοῦ rationalis τῆς Ἀφρικῆς), καὶ τοῦ ἐδήλωσα νὰ σοῦ παραδώσῃ τρεῖς χιλιάδας φόλλεις (ἀργυροχάλκινον νόμισμα τῆς ἐποχῆς τοῦ Διοκλητιανοῦ). Ἐσὺ ὅταν λάβῃς τὰ χρήματα, φρόντισε νὰ διανεμηθοῦν εἰς ὅσους περιλαμβάνονται εἰς τὸν κατάλογον ποὺ σοῦ ἔστειλα μὲ τὸν Ὅσιον (τὸν Ἐπίσκοπον Κορδούης τῆς Ἱσπανίας). Ἐὰν διαπιστώσῃς ὅτι κάτι λείπει νὰ ἀπευθυνθῇς εἰς τὸν Ἡρακλείδα, τὸν ἐπίτροπον τῶν κτημάτων μας. Ἄλλως τε τοῦ ἔχω δώσει ἐντολὴν νὰ σοῦ μετρήσῃ ἄνευ δισταγμοῦ ὅσα χρήματα τοῦ ζητήσῃς... Ἡ Χάρις τοῦ μεγάλου Θεοῦ νὰ σὲ προστατεύῃ» [" Ἡ θειότης τοῦ μεγάλου Θεοῦ σὲ διαφυλάξαι ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσιν", Εὐσέβιος, P.G. 20.892 - X.6].
Ἡ ἐπιστολὴ αὐτὴ εἰσαγάγει κάτι ἐντελῶς καινούριον εἰς τὰς σχέσεις Κράτους καὶ Ἐκκλησίας, ἀφοῦ διὰ πρώτην φορὰν τὸ Κράτος χρηματοδοτεῖ ἀπὸ τὸ Δημόσιον Ταμεῖον τὸ ἔργον τῆς διακονίας τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ πρώτη ἐπιστολὴ τὴν ὁποίαν στέλλει εἰς τὸν Ἀνυλῖνον, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν διατακτικόν της χαρακτῆρα, ἀποτελεῖ εἰς τὴν κυριολεξίαν ἕνα κείμενον ἀρχῶν δημοσίου βίου.
Γράφει μεταξὺ ἄλλων:
«Τοιουτοτρόπως ἀντιλαμβανόμεθα ἡμεῖς τὴν φιλαγαθότητα, ὥστε νὰ θέλωμεν ὄχι μόνον νὰ μὴ βλάπτωμεν αὐτὰ ποὺ εὑρίσκονται εἰς τὴν κατοχήν ἄλλου, ἀλλὰ καὶ νὰ τὰ ἐπιστρέφωμεν εἰς τοὺς κατόχους τους. Διὰ τοῦτο, ὅταν λάβῃς τὴν ἐπιστολήν αὐτήν, νὰ ἐνεργήσῃς ὥστε ὅσα κτήματα ἀνήκουν εἰς τὴν Καθολικὴν Ἐκκλησίαν τῶν χριστιανῶν καὶ τώρα κατέχονται ἀπὸ συμπολίτας ἢ τρίτους, νὰ ἐπιστραφοῦν ἀμέσως εἰς τὴν Ἐκκλησίαν... Φρόντισε λοιπὸν ὅλα αὐτὰ νὰ γίνουν συντόμως, ὥστε νὰ μάθωμεν ὅτι ἔχεις πειθαρχήσει μὲ κάθε ἐπιμέλειαν εἰς τὴν ἐντολήν μας».
Ἐντύπωσιν μάλιστα προκαλεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι, ἐνῷ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀπευθύνεται εἰς ἕνα ἱεραρχικῶς κατώτερόν του, τοῦ ἀπευθύνει τὸν λόγον εἰς ὕφος ἰδιαιτέρως οἰκεῖον καὶ εὐγενικόν. Εἰσαγωγικῶς τὸν προσφωνεῖ μὲ τὸ "Χαῖρε Ἀνυλῖνε, τιμιώτατε ἡμῖν" καὶ ὡς τελικὸν χαιρετισμὸν χρησιμοποιεῖ τὴν φράσιν " Ὑγίαινε, Ἀνυλῖνε, τιμιώτατε καὶ ποθεινότατε" [Εὐσέβιος P.G. 20.880 - Χ.5].
Εἰς ἀνάλογον ὕφος εἶνε καὶ ἡ ἑπομένη ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Ἀνθύπατον Ἀνυλῖνον, μὲ τὴν ὁποίαν τοῦ ζητᾶ νὰ καταβάλῃ ἀμοιβὴν εἰς τοὺς Κληρικοὺς καὶ ἐπὶ πλέον νὰ τοὺς ἀπαλλάξῃ ἀπὸ κάθε δημοσίαν ὑπηρεσίαν, οὕτως ὥστε ἀπερίσπαστοι νὰ ἐξαντλοῦν τὴν δραστηριότητά τους εἰς τὰ πνευματικά τους καθήκοντα. Εἰς τὴν ἐπιστολήν του δὲν περιορίζεται εἰς μίαν ἁπλὴν παροχὴν τῆς διαταγῆς [ἡ διαταγὴ ἐξεδόθη εἰς τὰ πλαίσια τοῦ Νόμου τῆς 31.10.313], ἀλλὰ ἐξηγεῖ καὶ τοὺς λόγους ποὺ τὸν ὁδήγησαν εἰς τὴν συγκεκριμένην ἀπόφασιν:
« Ἐπειδὴ ἀπὸ πολλὰ σημεῖα γίνεται φανερὸν ὅτι ἡ περιφρόνησις τῆς θρησκείας, εἰς τὴν ὁποίαν περιέχεται ὁ ὕψιστος σεβασμὸς πρὸς τὴν ἁγιωτάτην ἐπουράνιον δύναμιν, ἔχει προκαλέσει μεγάλους κινδύνους εἰς τὰς δημοσίας ὑποθέσεις, ἐνῷ ἀντιθέτως ἡ ἀποδοχὴ καὶ φύλαξίς της ἔχει λειτουργήσει εὐεργετικῶς, τόσον πρὸς τὸ κράτος ὅσον καὶ πρὸς τὰς ἀνθρωπίνους σχέσεις» [Εὐσέβιος, P.G. 20.893 - X.7].
Μὲ τὰς ἐπιστολάς του αὐτὰς ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος δὲν ἀρκεῖται εἰς τὴν ἁπλὴν δημοσιοποίησιν τοῦ θρησκευτικοῦ του φρονήματος, ἀλλὰ προάγει τὸν θεσμικὸν ῥόλον τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ ἀκριβῶς πιστεύει ὅτι ἡ καθολικὴ ἐπικράτησις τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀποτελεῖ προϋπόθεσιν τόσον τῆς δημοσίας ὅσον καὶ τῆς ἰδιωτικῆς εὐημερίας.
Ἐκ τοῦ βιβλίου:
Μέγας Κωνσταντῖνος ὁ Ἰσαπόστολος
Δημητρίου Ἀποστολίδου
Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου
Ἔκδοσις Β΄ ἀναθεωρημένη, Καβάλα Ἰανουάριος 2012
(Ἔκδοσις Α΄ Μάρτιος 2005)
Σελίδες 67-69
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου